Fiscale en boekhoudkundige uitdagingen bij fusies en splitsingen

Herstructureringen domineren meer dan ooit het fiscale werkveld. Hoewel deze verrichtingen vaak economisch en operationeel gedreven zijn, kunnen ze aanzienlijke fiscale nadelen opleveren als ze niet zorgvuldig worden geïmplementeerd.

In dit seminarie zoomen we in op fusies en splitsingen binnen de NV en BV, essentiële reorganisatietechnieken waarbij alle activa en passiva, soms volledige bedrijfsactiviteiten of soms zelfs slechts bepaalde activa worden overgedragen tussen vennootschappen.

Tot 2012 was de vennootschapswetgeving rond herstructureringen complex en onduidelijk. Met de wet van 8 januari 2012 werd de fusierichtlijn geïmplementeerde in het Belgische recht en werd een eerste belangrijke stap gezet om deze regelgeving te stroomlijnen. Later volgden verdere aanpassingen met de invoering van het nieuwe Wetboek van vennootschappen en verenigingen (WVV).

De Europese Mobiliteitsrichtlijn (EU Richtlijn 2019/2121) bracht een ingrijpende wijziging van het vennootschapsrechtelijk kader voor grensoverschrijdende herstructureringen. België zette deze richtlijn om via de wet van 25 mei 2023, waarbij de regels in Boek 12 en Boek 14 van het WVV niet alleen grondig werden aangepast met betrekking tot grensoverschrijdende fusies, splitsingen en omzettingen, maar tegelijk ook enkele belangrijke wijzigingen werden doorgevoerd voor puur nationale herstructureringen, zoals de invoering van de nieuwe "zusterfusie" (via een geruisloze procedure) en de "asymmetrische partiële splitsing".

De fiscale definities en bepalingen werden nadien aangepast bij de Wet van 28 december 2023, die diverse fiscale maatregelen bevatte. De bedoeling was de nieuwe vennootschapsrechtelijke herstructureringsvormenfiscaal te erkennen en gelijk te stellen met reeds bestaande reorganisatievormen en de fiscale wijzigingen gelijktijdig in werking te laten treden als de implementatie van de Mobiliteitsrichtlijn; dit is evenwel niet volledig gelukt.

Op fiscaal vlak kunnen fusies en splitsingen vaak onder bepaalde voorwaarden fiscaalvriendelijk of zelfs fiscaal neutraal plaatsvinden.
Tot op heden heeft de Commissie voor Boekhoudkundige Normen (CBN) een waaier van adviezen afgeleverd inzake de fusie en splitsing. Eind 2024 publiceerde die Commissie een nieuw advies dat dieper ingaat op de splitsing door oprichting van nieuwe vennootschappen. Vanuit boekhoudkundig perspectief betekent dit dat de overdragende vennootschap haar activa en passiva aanpast op de balans, en dat eventuele goodwill ontstaat wanneer de boekwaarde afwijkt van de werkelijke waarde. Deze goodwill wordt doorgaans niet afgeschreven, maar gecompenseerd over meerdere jaren.

U krijgt een volledig overzicht van de fiscale en boekhoudkundige aspecten van de fusie en splitsing, waarbij aan de hand van praktische casussen de fiscale aandachtspunten van alle betrokken partijen worden besproken.Hierbij komen rechtsleer, rechtspraak en de rulingpraktijk uitgebreid aan bod. Onder meer volgende actuele vraagstukken komen daarbij aan bod:

• Komt een geruisloze zusterfusie ook in aanmerking voor de gunstige fiscale regeling?
• Hoe beïnvloeden fusies en splitsingen andere fiscale regelingen, zoals of investeringsaftrek, de overdraagbare beroepsverliezen? 
• Welke fiscale aftrekposten kunnen worden beperkt in hun aftrekbaarheid of overdracht door de fusie- of splitsingstransactie? 
• Op welke manier kan de fiscus de belastingneutraliteit van fusies of splitsingen in vraag stellen? En hoe kunt u zich hier het best op voorbereiden? 
• Wat leert ons de rechtspraak en rulingpraktijk over de spreiding van belastingheffing op meerwaarden en de bijbehorende herbeleggingsverplichtingen bij herstructureringen? En hoe verhoudt zich dit tot de antimisbruikbepaling van artikel 344, § 1 WIB 92? 
• Vallen de boekhoudkundige en fiscale retroactiviteit altijd samen? En hoe interpreteert de Dienst Voorafgaande Beslissingen dit onderscheid? 
• Kan een partiële splitsing doorgaan wanneer de fiscale nettowaarde van de overdragende vennootschap negatief is? 

Daarnaast is er bijzondere aandacht voor registratiebelasting, btw-implicaties en mogelijke fiscale consolidatie.