Waardebepaling van de aandelen van een vennootschap in het kader van VLABEL

Wanneer aandelen van een kmo-vennootschap overgaan via een nalatenschap, staat men voor een uitdagende vraag: wat is eigenlijk de correcte waarde van die aandelen? Want het Vlaamse Codex Fiscaliteit schrijft voor dat erfgenamen de ‘verkoopwaarde’ van de aandelen moeten aangeven voor de erfbelasting. Maar die term ‘verkoopwaarde’ wordt nergens exact gedefinieerd. Dat betekent dat we het moeten zoeken in de praktijk, de rechtspraak en de manier waarop VLABEL dit toepast. 

In de praktijk worden vooral twee methodes gebruikt om aandelen te waarderen: de intrinsieke waarderingsmethode en de rendementswaarderingsmethode. De intrinsieke methode kijkt vooral naar de actuele marktwaarde van de activa, minus schulden en fiscale latenties. VLABEL gebruikt deze methode vaak, zeker bij patrimoniumvennootschappen die vooral vastgoed beheren zonder veel commerciële activiteit. De rendementswaardering focust dan weer op het toekomstige rendement van de onderneming. 

Is één methode voldoende? Vaak niet. Zeker bij handelsvennootschappen blijkt uit recente rechtspraak dat een combinatie van beide methodes nodig is om tot een realistische en redelijke waarde te komen. 

VLABEL hanteert voornamelijk de intrinsieke waarderingsmethode en houdt daarbij slechts gedeeltelijk rekening met de toekomstige belastingverplichtingen, de zogenaamde fiscale latenties. Dit betekent dat niet altijd alle mogelijke (toekomstige) vennootschapsbelasting of roerende voorheffing volledig wordt afgetrokken. VLABEL redeneert dat deze belastingen zich pas in de toekomst manifesteren en daarom slechts deels mogen worden meegeteld. Ook wordt de winst van het lopende boekjaar, pro rata tot het overlijden, toegevoegd om de waarde realistischer te maken. 

Toch zijn er situaties waarin correcties nodig zijn. Denk aan een minderheidsaandeel zonder zeggenschap, de afhankelijkheid van een overleden zaakvoerder, of aandelen die moeilijk verkoopbaar zijn. In zulke gevallen wordt vaak een ‘décote’ toegepast, een korting op de berekende waarde, die kan variëren van 5 tot 30 %. Ook recente rechtspraak bevestigt dit en toont dat rechtbanken deze bijzondere omstandigheden meewegen. 

Maar wat als VLABEL de door de erfgenamen aangegeven waarde niet accepteert? Erfgenamen hebben slechts een paar maanden om een waardering aan te leveren. Het is daarom aan te raden om bij complexe situaties een professionele schatter in te schakelen die een objectief, goed onderbouwd rapport kan maken. VLABEL kan binnen vijf jaar na overlijden aanvullende erfbelasting opleggen bij een tekortschatting, al dan niet met een belastingverhoging. Cruciaal is dat VLABEL binnen twee jaar na de aangifte moet melden dat ze een tekortschatting vermoeden, anders vervalt die mogelijkheid. 

De rechtspraak benadrukt bovendien dat waarderingen nooit een exacte wetenschap zijn. De markt voor niet-beursgenoteerde aandelen is niet transparant, waardoor elke verkoopprijs sterk afhankelijk is van toevallige omstandigheden: wie de koper is, welke voorwaarden er gelden, welke garanties worden gevraagd, enzovoort. Daardoor blijft er altijd een grijze zone waarin een waardering kan schommelen zonder dat dat per se tot een tekortschatting leidt. 

Bij dit seminarie nemen we deze vragen onder de loep: 

• Wat betekent ‘verkoopwaarde’ precies binnen de erfbelasting en hoe interpreteert VLABEL dat? 
• Welke waarderingsmethodes bestaan er en wanneer pas je welke toe? 
• Hoe houdt VLABEL rekening met fiscale latenties en de winst van het lopende boekjaar? 
• Wanneer en waarom passen we correcties toe, zoals décotes? 
• Wat zijn de gevolgen van een tekortschatting en hoe voorkom je risico’s op extra belasting? 
• Hoe oordeelt de rechtspraak in waarderingsgeschillen en wat leren we uit recente arresten? 

Kortom, we nemen je mee in de praktijk van waarderen, wijzen op de valkuilen en laten zien hoe je tot een solide waardering komt. Het draait daarbij om het bepalen van een realistische en betrouwbare verkoopwaarde waar een koper mee instemt — én die ook door VLABEL en de fiscus wordt aanvaard. Zo voorkom je vervelende verrassingen achteraf en doorloop je het proces met vertrouwen.